Kiểm thử và bảo trì phần mềm – Những điều bạn không thể bỏ lỡ

Kiểm thử và bảo trì phần mềm là hai yếu tố không thể thiếu trong quá trình phát triển và duy trì một sản phẩm phần mềm chất lượng. Trong bài viết này, hãy cùng Newwave Solutions khám phá tầm quan trọng của kiểm thử và bảo trì phần mềm đồng thời phân tích tác động của chúng đến sự thành công của dự án phần mềm.

1. Tổng quan về kiểm thử phần mềm

1.1. Kiểm thử phần mềm là gì?

Kiểm thử phần mềm (software testing) là phương pháp kiểm tra và đánh giá tính năng, chất lượng và hiệu suất của một phần mềm để đảm bảo rằng trên thực tế nó hoạt động đúng và đáp ứng được yêu cầu của người dùng. Mục tiêu chính của kiểm thử phần mềm là phát hiện lỗi, lỗ hổng và vấn đề khác trong phần mềm trước khi triển khai rộng rãi. 

Kiểm thử phần mềm có 5 phương pháp phổ biến: 

• Kiểm thử hộp đen (Black-box testing): Phương pháp này tập trung vào kiểm tra chức năng của phần mềm mà không quan tâm đến cấu trúc hoặc cách thức hoạt động bên trong.
• Kiểm thử hộp trắng (White-box testing): Phương pháp này tập trung vào kiểm tra cấu trúc bên trong của phần mềm, bao gồm kiểm tra mã nguồn, các nhánh điều khiển, các điểm điều kiện, v.v. 
• Kiểm thử tích hợp (Integration testing): Phương pháp này kiểm tra tích hợp giữa các thành phần hoặc module khác nhau của phần mềm để đảm bảo rằng chúng hoạt động một cách hợp lý khi được kết hợp lại với nhau. 
• Kiểm thử chấp nhận (Acceptance testing): Phương pháp này thực hiện kiểm tra để xác định xem phần mềm đã đáp ứng được yêu cầu và tiêu chuẩn đặt ra hay chưa. 
• Kiểm thử hiệu năng (Performance testing): Phương pháp này nhằm kiểm tra hiệu năng, khả năng chịu tải và thời gian phản hồi của phần mềm xem nó có thể xử lý được trọng tải lớn hay không. 

Hiện nay, kiểm thử và bảo trì phần mềm đóng vai trò quan trọng trong ngành phát triển phần mềm. Hai quy trình luôn đảm bảo cho phần mềm có thể hoạt động trơn tru nhất, đồng thời giúp đội ngũ kỹ thuật kịp thời phát hiện sai sót và lỗ hổng trong quá trình sử dụng phần mềm đó. 

Xem ngay: Bảo trì phần mềm – Quy trình 6 bước bảo trì phần mềm mới nhất 2023

1.2. Quy trình kiểm thử phần mềm

Tùy thuộc vào quy mô và tính chất của dự án mà quy trình kiểm thử sẽ khác nhau. Tuy nhiên, quy trình kiểm thử nhìn chung sẽ gồm 6 bước: Phân tích yêu cầu, Lập kế hoạch kiểm thử, Thiết kế kịch bản kiểm thử, Thiết lập môi trường kiểm thử, Thực hiện kiểm thử và Đóng chu trình kiểm thử. 

Phân tích yêu cầu

Đội ngũ QA của Newwave Solutions sẽ đọc, thu thập, nghiên cứu và phân tích cụ thể yêu cầu của khách hàng. Nếu trong quá trình nghiên cứu và phân tích có vấn đề phát sinh, đội ngũ QA sẽ làm việc với các bên liên quan như BA, PM và khách hàng để hiểu chính xác đề bài mà khách hàng đặt ra. 

Kết quả: Tạo ra được bộ tài liệu chứa các câu hỏi và câu trả lời liên quan đến dự án, tài liệu báo cáo tính khả thi và phân tích rủi ro của việc kiểm thử phần mềm. 

Lập kế hoạch kiểm thử

Newwave Solutions sẽ xác định phạm vi kiểm thử, lựa chọn phương pháp và kỹ thuật kiểm thử phù hợp, xác định tài liệu và nguồn lực cần thiết, lên lịch thực hiện kiểm thử, và thiết lập các tiêu chí đánh giá kết quả kiểm thử.

Kết quả: Tạo ra được bộ tài liệu về kế hoạch kiểm thử, ước tính quy mô kiểm thử và lên lịch thực hiện kiểm thử.

Thiết kế kịch bản kiểm thử

Dựa trên những yêu cầu và phân tích trước đó, chúng tôi sẽ review tài liệu, thiết kế các ca kiểm thử và kịch bản kiểm thử, chuẩn bị các dữ liệu kiểm thử, cơ sở hạ tầng và các công cụ cần thiết.

Kết quả: Tạo ra được bộ tài liệu về thiết kế kiểm thử, ca kiểm thử, các tiêu chí của sản phẩm, dữ liệu kiểm thử và kịch bản kiểm thử. 

Thiết lập môi trường kiểm thử

Tester của Newwave Solutions cần chuẩn bị một vài ca kiểm thử để kiểm tra xem môi trường cài đặt đã sẵn sàng cho việc kiểm thử hay chưa. Môi trường kiểm thử sẽ được quyết định dựa trên những yêu cầu của khách hàng hay đặc thù của sản phẩm.

Kết quả: Có môi trường được cài đặt đúng theo yêu cầu, sẵn sàng cho việc kiểm thử.

Thực hiện kiểm thử 

Ở giai đoạn này, chúng tôi sẽ tiến hành thực hiện các kịch bản kiểm thử, chạy các ca kiểm thử và ghi lại kết quả kiểm thử (đạt/không đạt). Sau đó, chúng tôi sẽ so sánh kết quả thực tế với kết quả mong đợi. Nếu xuất hiện bug, Newwave Solutions tiến hành fix bug ngay lập tức và theo dõi trạng thái của bug cho đến khi được sửa thành công.

Bên cạnh đó, chúng tôi cập nhật thường xuyên tới khách hàng về tình hình và tiến độ của dự án, báo cáo các trường hợp phát sinh nhằm tránh ảnh hưởng tiến độ công việc chung.

Kết quả: Có được kết quả thử nghiệm và danh sách các lỗi tìm được.

Đóng chu trình kiểm thử

Ở bước này, chúng tôi đánh giá tổng thể quá trình kiểm thử, tạo báo cáo về kết quả kiểm thử và đưa ra quyết định tiếp tục triển khai phần mềm hay không. Bên cạnh đó, đội ngũ QA & Tester của Newwave Solutions cũng sẽ họp và rút ra những điểm tốt, chưa tốt, bài học kinh nghiệm cho những dự án sau, giúp cải thiện quy trình kiểm thử.

Kết quả: Có báo cáo kiểm thử và kết quả kiểm thử cuối cùng. 

1.3. Lợi ích của việc kiểm thử phần mềm là gì?

Để tạo ra được một phần mềm hoàn hảo thì trước đó cần phải kiểm tra và đánh giá xem phần mềm đó hoạt động như thế nào, đã đạt tiêu chuẩn hay chưa.Do đó, kiểm thử và bảo trì phần mềm phần mềm đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn phát triển. 

Một số lợi ích quan trọng của kiểm thử phần mềm:

• Đảm bảo chất lượng: Bằng cách xác định và khắc phục lỗi, vấn đề và hành vi không mong muốn, kiểm thử phần mềm đảm giúp giúp đảm bảo phần mềm hoạt động chính xác, đáp ứng yêu cầu chức năng đã đề ra. 
• Phát hiện lỗi sớm: Kiểm thử từ ngay từ giai đoạn đầu trong quá trình phát triển giúp phát hiện và khắc phục lỗi, giúp giảm thiểu rủi ro, tránh phát sinh chi phí sửa chữa và tiết kiệm thời gian. 
• Tăng độ tin cậy và tối ưu hóa hiệu suất: Việc kiểm tra và xác minh chính xác các chức năng, tính năng và hiệu suất giúp người dùng tin tưởng, phần mềm hoạt động mượt mà, đáp ứng được tải trọng công việc của người dùng. 
• Tăng tương tác người dùng: Việc kiểm tra tương tác và giao tiếp giữa phần mềm và người dùng giúp cải thiện trải nghiệm người dùng, từ đó người dùng sẽ có thiện cảm và hài lòng với phần mềm đang sử dụng. 

Không thể bỏ lỡ: Cập nhật các kỹ thuật bảo trì phần mềm mới nhất hiện nay

2. Tổng quan về bảo trì phần mềm 

2.1. Bảo trì phần mềm là gì?

Bảo trì phần mềm là điều chỉnh, sửa chữa, cập nhật và nâng cấp phần mềm, hoặc làm cho phần mềm thích ứng trong một môi trường đã bị thay đổi sau khi nó đã được triển khai và đưa vào sử dụng. 

Bảo trì phần mềm là quy trình liên tục và phải được thực hiện trong suốt vòng đời của phần mềm. Điều này đảm bảo rằng phần mềm luôn được duy trì và cải thiện để đáp ứng nhu cầu người dùng, điều chỉnh cho các thay đổi môi trường và công nghệ, đảm bảo tính bảo mật và ổn định của hệ thống.

2.2. Quy trình bảo trì phần mềm 

Cũng giống như kiểm thử phần mềm, bảo trì phần mềm có quy trình làm việc rõ ràng, bao gồm 7 bước: Xác định vấn đề, Phân tích vấn đề, Thiết kế, Thực hiện, Thử nghiệm hệ thống, Kiểm thử chấp nhận và Hoàn thiện.

Xác định vấn đề

Bước đầu tiên trong quy trình bảo trì phần mềm đó là xác định vấn đề. Ở bước này, Newwave Solutions sẽ: 

• Đánh giá tình trạng hiện tại của phần mềm
• Xác định các thay đổi cần được thực hiện trong tài liệu liên quan đến phần mềm (tài liệu hướng dẫn, tài liệu kỹ thuật, tài liệu sử dụng, v.v) 
• Xác định yêu cầu và mục tiêu của quá trình bảo trì

Phân tích vấn đề

Sau khi xác định rõ vấn đề mà phần mềm đang gặp phải, đội ngũ Newwave Solutions tiến hành phân tích vấn đề bằng việc:

• Xem xét tài liệu
• Xác thực yêu cầu sửa đổi
• Thu thập thông tin từ kho dữ liệu

Từ đó, chúng tôi sẽ định hình được phạm vi và kế hoạch bảo bảo trì phù hợp. 

Thiết kế

Ở giai đoạn này, Newwave Solutions sẽ xác định các trường hợp kiểm thử, tạo các bộ dữ liệu thử nghiệm và lập trình thực hiện kiểm thử. Dựa trên kết quả thử nghiệm, nếu phát hiện lỗi hoặc vấn đề khác, chúng tôi cần tiến hành sửa đổi như điều chỉnh mã nguồn, cải thiện thuật toán, tối ưu hóa hiệu suất hoặc sửa đổi các lỗi phát sinh. Sau đó, chúng tôi cần xác minh lại (kiểm tra lại các chức năng, tính ổn định) để đảm bảo rằng các thay đổi đã được giải quyết một cách hiệu quả và đúng đắn. 

Thực hiện

Các sửa đổi và cải tiến được thực hiện bằng cách viết mã mới hoặc chỉnh sửa mã hiện có, thêm tính năng mới hoặc thay đổi chức năng hiện có. Tiếp theo, chúng tôi sẽ thiết lập môi trường kiểm tra và kiểm tra để đảm rằng phần mềm hoạt động đúng theo yêu cầu.

Thử nghiệm hệ thống

Trong giai đoạn thử nghiệm hệ thống, Newwave Solutions sẽ tiến hành kiểm tra các chức năng của phần mềm để đảm bảo nó hoạt động đúng theo yêu cầu và mong đợi. Trong quá trình bảo trì, chúng tôi có thêm hoặc sửa đổi mã, do đó, phần mềm có thể bị ảnh hưởng. Kiểm tra hồi quy giúp đảm bảo các sửa đổi không gây ra các tác động/lỗi tới các phần khác. Sau khi kiểm tra về kỹ thuật, Newwave Solutions tiến hành kiểm tra tính tương tác, tính thẩm mỹ và tính tương tích của giao diện người dùng. 

Kiểm thử chấp nhận

Bước kiểm thử chấp nhận trong quy trình bảo trì phần mềm giúp xác định xem hệ thống đã đáp ứng yêu cầu kỹ thuật hay không thông qua việc kiểm thử, đánh giá kết quả và xác nhận chấp nhận hệ thống.

Hoàn thiện

Tại đây, phần mềm đã được cài đặt và hoàn chỉnh một cách đáng tin cậy, đồng thời cung cấp mô tả và tài liệu hỗ trợ cho người dùng. Điều này giúp đảm bảo sự sẵn sàng và thuận tiện cho việc triển khai và sử dụng lại phần mềm. 

2.3. Lợi ích của việc bảo trì phần mềm là gì?

Việc không được kiểm thử và bảo trì phần mềm sẽ để lại tâm lý tiêu cực cho người dùng giống như việc đang dùng điện thoại thì máy bị sập nguồn. Tất nhiên, không thể nói phần mềm sập nguồn, nhưng tác động tiêu cực nếu không bảo trì để kiểm tra lỗi và khắc phục thì sẽ không thể tránh được rủi ro. 

Dưới đây là một số lợi ích của việc bảo trì phần mềm: 

• Tăng tính ổn định: Việc sửa lỗi, khắc phục vấn đề và cải tiến phần mềm giúp đảm bảo rằng nó hoạt động một cách đáng tin cậy và ổn định.
• Nâng cao hiệu suất: Bằng cách thực hiện các cải tiến và tối ưu hóa phần mềm, bảo trì giúp nâng cao hiệu suất của hệ thống, tăng tốc độ xử lý, giảm thời gian phản hồi và cải thiện trải nghiệm người dùng.
• Tăng cường bảo mật: Việc bảo trì phần mềm đảm bảo rằng các lỗ hổng bảo mật được khắc phục và các biện pháp bảo mật được áp dụng. Điều này giúp ngăn chặn các cuộc tấn công, đánh cắp thông tin và các hành vi đe dọa an ninh khác.
• Đáp ứng yêu cầu người dùng: Bảo trì phần mềm cho phép cải thiện và thích ứng phần mềm theo yêu cầu của người dùng. Các yêu cầu sửa đổi, nâng cấp, thay đổi được xem xét và triển khai để đáp ứng nhu cầu cũng như mong muốn của người dùng.
• Tiết kiệm chi phí: Bảo trì phần mềm đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro và chi phí sửa chữa sau khi xảy ra sự cố. Việc duy trì định kỳ thường xuyên giúp phát hiện và khắc phục các vấn đề ngay từ đầu, ngăn chặn sự gia tăng của chúng và tránh phải đối mặt với sự cố lớn hơn và đắt đỏ hơn trong tương lai.
• Tăng tuổi thọ phần mềm: Bằng cách kiểm thử và bảo trì phần mềm một cách chủ động, người dùng có thể kéo dài tuổi thọ của phần mềm. Việc tiếp tục hỗ trợ, nâng cấp và cải tiến giúp phần mềm hoạt động trong thời gian dài và đáp ứng nhu cầu kinh doanh ngày càng phát triển.

Như vậy, kiểm thử và bảo trì phần mềm mang lại lợi ích quan trọng trong việc đảm bảo tính ổn định, hiệu suất, an ninh, đáp ứng yêu cầu người dùng, tiết kiệm chi phí và tăng tuổi thọ của phần mềm.

Xem ngay: Tại sao cần có kế hoạch bảo trì phần mềm?

3. Mối quan hệ mật thiết giữa kiểm thử và bảo trì phần mềm

Kiểm thử và bảo trì phần mềm có mối quan hệ chặt chẽ và tương đồng với nhau, đồng thời hỗ trợ,  bổ trợ cho nhau trong quy trình phát triển và duy trì phần mềm.

• Tương đồng mục tiêu: Cả kiểm thử và bảo trì phần mềm đều nhằm đảm bảo tính ổn định, chất lượng và hiệu suất của phần mềm. Kiểm thử được thực hiện để đảm bảo rằng phần mềm hoạt động đúng theo yêu cầu, trong khi bảo trì giúp duy trì và cải tiến phần mềm sau khi được triển khai.
• Tương tác thông tin: Kiểm thử cung cấp thông tin quan trọng về tính năng, lỗi, vấn đề và yếu điểm của phần mềm. Thông tin này rất hữu ích cho quy trình bảo trì, giúp xác định các vấn đề cần khắc phục và triển khai các sửa đổi và cải tiến tương ứng.
• Quá trình liên tục: Kiểm thử và bảo trì phần mềm diễn ra song song và liên tục trong quá trình phát triển và vận hành của phần mềm. Kiểm thử đảm bảo rằng phần mềm được kiểm tra kỹ lưỡng trước khi triển khai, trong khi bảo trì giúp khắc phục và cải thiện phần mềm sau khi nó đã được triển khai.
• Phối hợp hoạt động: Đội ngũ tham gia vào quy trình kiểm thử và bảo trì phần mềm thường cần phối hợp và làm việc cùng nhau. Các thông tin từ kiểm thử cung cấp cơ sở cho các hoạt động bảo trì, trong đó các lỗi và vấn đề được xác định và giải quyết.
• Chu kỳ liên tục: Kiểm thử và bảo trì phần mềm thường được thực hiện trong chu kỳ liên tục. Kiểm thử được thực hiện trong quá trình phát triển và trước khi triển khai, trong khi bảo trì được thực hiện sau khi phần mềm đã được triển khai. Việc lặp lại kiểm thử và bảo trì giúp duy trì tính ổn định và chất lượng của phần mềm theo thời gian.

Như vậy, việc kiểm thử và bảo trì phần mềm là hoạt động không thể thiếu để đảm bảo tính ổn định, an toàn và hiệu của của phần mềm trong thời gian dài. Bằng cách tiếp cận một cách toàn diện và liên tục việc kiểm thử và bảo trì phần mềm, chúng ta có thể tạo ra những sản phẩm phần mềm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu người dùng và xây dựng sự tin tưởng với khách hàng. Vì vậy, kiểm thử và bảo trì phần mềm là một trong những yếu tố quan trọng để đạt được thành công trong lĩnh vực công nghệ thông tin.

Newwave Solutions với 11+ năm kinh nghiệm trong việc cung cấp dịch vụ bảo trì phần mềm và kiểm thử phần mềm, chúng tôi cam kết mang đến cho Quý khách hàng những trải nghiệm và dịch vụ tốt nhất. Không chỉ vậy, đội ngũ chuyên viên IT hàng đầu của Newwave Solution đã có nhiều kinh nghiệm hợp tác và triển khai dự án tại thị trường Anh, Úc, Mỹ,… cùng chất lượng sản phẩm hàng đầu và giá thành cạnh tranh nhất hiện nay.